Συναισθηματική υπερφαγία: Ορισμός και Τρόποι Αντιμετώπισης

Η συναισθηματική υπερφαγία είναι εθισμός και παρουσιάζει αντίστοιχα χαρακτηριστικά και κύκλους, όπως κάθε άλλος εθισμός. Χαρακτηρίζεται από μια ακατάσχετη επιθυμία για φαγητό, που προκύπτει όταν υπάρχουν δύσκολες ψυχολογικές καταστάσεις, όπως το στρες, ο θυμός, το άγχος, η μοναξιά, η λύπη και η πλήξη. Τα επεισόδια υπερφαγίας συνίστανται σε κατανάλωση τροφών με μεγάλη θερμιδική αξία, χωρίς έλεγχο στην ποσότητα, που μπορεί να φτάσει σε σημείο το άτομο να τρώει κρυφά και να σταματάει μόνο όταν υπάρχει πόνος ή όταν πηγαίνει για ύπνο.

Ενίοτε η υπερφαγία συνδέεται με κατάθλιψη, καθώς η αλλαγή συνηθειών στο φαγητό συμπεριλαμβανομένης της αύξησης κατανάλωσης τροφής, είναι μία από τις ενδείξεις κατάθλιψης. Η συναισθηματική υπερφαγία συνήθως ξεκινά στην εφηβεία ή την πρώτη ενήλικη ζωή. Μπορεί επίσης να ξεκινήσει μετά από ένα μετατραυματικό στρες ή μια απώλεια. Άλλες αιτίες που οδηγούν στη συναισθηματική υπερφαγία, είναι η συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία, η κριτική από τους γονείς και η έλλειψη αγάπης, καθώς το φαγητό, είναι μια «υλική πηγή ανακούφισης». Για παράδειγμα, το άτομο ασυνείδητα σκέφτεται: «Το φαγητό θα είναι πάντα στο ψυγείο, δε θα με εγκαταλείψει» – όπως για παράδειγμα οι γονείς του- ή « Το φαγητό μπορώ να το ελέγξω, μπορώ να έχω όσο θέλω και όποτε θέλω» , σε αντίθεση και πάλι με τα άτομα, όπως οι οικογένεια, που τον εγκαταλείπουν ή δεν ασχολούνται συνέχεια μαζί του. Άλλη μια αιτία που σχετίζετα με τη συναισθηματική υπερφαγία, είναι τα ΜΜΕ, μέσω των αντιφατικών τους μηνυμάτων: από τη μια οι διαφημίσεις των σνακ και οι εκπομπές μαγειρικής και από την άλλη οι διαφημίσεις και οι εκπομπές για τα αφύσικα λεπτά σώματα.

Οι άνθρωποι καταφεύγουν στην υπερφαγία, μετά από μια έντονη συναισθηματική κατάσταση ή όταν νιώθουν ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο, ότι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση ή όταν αισθάνονται ένα αδικαιολόγητο κενό μέσα τους. Με την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού, ασυνείδητα προσπαθούν να «καταναλώσουν», να «καταπιούν» τα συναισθήματά τους. Πρόκειται για ένα τρόπο διαφυγής και περισπασμού από τα προβλήματα. Μάλιστα, η συναισθηματική υπερφαγία καταλήγει σε έναν αρνητικό φαύλο κύκλο, κυρίως όταν το άτομο προσπαθεί να αλλάξει τη συγκεκριμένη συνηθεία, ωστόσο γίνεται πάλι κάτι τραυματικό, αισθάνεται ενοχές και πάλι καταλήγει στην υπερκατανάλωση φαγητού.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να σπάσει κανείς το φαύλο κύκλο της υπερφαγίας. Η ψυχοθεραπεία είναι η πρώτη και καλύτερη λύση. Ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση και αναγνώριση των εσωτερικών αναγκών, των καταπιεσμένων συναισθημάτων και μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία μιας ισορροπημένης σχέσης με το φαγητό. Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο να κατανοήσει ποιες εσωτερικές του ανάγκες καλύπτει με το φαγητό, να αυξήσει την αυτοεκτίμησή και την αυτοπεποίθησή του και να αγαπήσει τον εαυτό του. Επίσης, ο ψυχολόγος μπορεί να βοηθήσει το άτομο να οργανώσουν ένα πλάνο, όπου με αργά βήματα θα γίνεται μια αλλαγή κάθε φορά, ώστε το άτομο να φτάσει στον τελικό του στόχο. Επίσης, το ίδιο το άτομο καθώς και το περιβάλλον του, μπορούν να διευκολύνουν τη θεραπεία από την υπερφαγία, μέσω αλλαγών στο ίδιο του το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, η επιλογή υγιεινών φαγητών και η αποφυγή λιπαρών και ανθυγιεινών τροφών, ο προγραμματισμός των γευμάτων, η ποσότητα, η αποφυγή κατανάλωσης φαγητού μπροστά στην τηλεόραση, καθώς και η απόκτηση ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων, μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να καλυτερεύσει τις διατροφικές του συνήθειες και να σπάσει τον φαύλο κύκλο της υπερφαγίας.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει κανείς να θυμάται ότι δεν είναι μόνος του και ότι όλα είναι αντιμετωπίσιμα. Αυτό που χρειάζεται είναι να μη διστάζει κάποιος να ζητήσει βοήθεια ούτε να φοβάται να αντιμετωπίσει αυτό που του συμβαίνει. Είμαστε πιο δυνατοί από κάθε μας πρόβλημα, είναι στο χέρι μας να το ελέγξουμε και μπορούμε να κατακτήσουμε τους φόβους και τις αδυναμίες μας: όχι να κυριαρχούν αυτοί πάνω μας.

Από Τσιάκου Χρύσα

Leave a Comment