Ισχυρά συναισθήματα μπορούν να οδηγήσουν σε σωματικές αλλοιώσεις. Με τον όρο ψυχοσωματικές παθήσεις, εννοούμε τις παθήσεις τις γενικής παθολογίας (που αφορούν όλες τις ιατρικές ειδικότητες), οι οποίες οφείλονται εξ ολοκλήρου ή εν μέρει σε ψυχολογικούς παράγοντες, συνειδητούς ή ασυνείδητους.
Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία, κατατάσσει τα φαινόμενα των ψυχοσωματικών παθήσεων σε δέκα κατηγορίες: δερματικά (όπως δερματίτιδα και έκζεμα), μυοσκελετικά (κράμπες, νευρόπονοι), αναπνευστικά (άσθμα, υποτροπιάζουσα βρογχίτιδα), κυκλοφορικά (υπέρταση, ταχυκαρδία), αιματολογικά (διαταραχές στο αίμα όπως αύξηση της πηκτικότητας και διαταραχές στο λεμφικό σύστημα), γαστρεντερικά (όπως έλκος), γεννητουρικά (ψυχοσεξουαλικές διαταραχές, διαταραχές στον κύκλο της περιόδου), ενδοκρινικά (π.χ. ζαχαρώδης διαβήτης), διαταραχές αισθητήριων οργάνων (ψυχογενής πόνος) και διαταραχές νευρικού συστήματος (όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας). Στον κατάλογο αυτό προστίθενται και οι παθήσεις με απαραίτητα βιολογικά αίτια, όπως τις μολυσματικές νόσους, των οποίων η εξάρτηση και η ένταση εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού συστήματος και την ψυχική μας υγεία.
Η αποτελεσματικότητα του ανοσοποιητικού μας συστήματος επηρεάζεται καθοριστικά από ψυχολογικούς παράγοντες, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Σύμφωνα με πρόσφατα πειραματικά δεδομένα, οι ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά την εμφάνιση και εξέλιξη παθήσεων όπως η γρίπη, ο έρπις ή ο καρκίνος. Κάθε νοητική – συναισθηματική διεργασία, προκαλεί μετρήσιμες μεταβολές στη φυσιολογική μας κατάσταση και αντιστρόφως.
Όσον αφορά στους ψυχολογικούς παράγοντες, οι τρεις πιο κοινές αιτίες που οδηγούν σε ψυχοσωματικές ασθένειες, είναι τα αρνητικά συναισθήματα, η υποσυνείδητη επίλυση προβλημάτων και η υπόδειξη. Ο παρατατεταμένος θυμός, η αγανάκτηση, η ζήλια, η ντροπή και άλλα συναισθήματα που προκαλούν εσωτερική σύγκρουση , όταν παραμένουν ανέκφραστα ή δεν αντιμετωπίζονται, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια ψυχοσωματική ασθένεια. Η υποσυνείδητη επίλυση προβλημάτων, αφορά στις υποσυνείδητες λειτουργίες του μυαλού μας, προκειμένου να διατηρούμαστε σε ευημερία. Για παράδειγμα, ένα παιδί που υφίσταται εκφοβισμό και δε θέλει να πάει σχολείο αλλά ούτε να μιλήσει στην οικογένειά του για το πρόβλημα, θα αρρωστήσει (όχι προσποιητά) ως μια υποσυνείδητη προστασία, που το προστατεύει από τα ψυχολογικά βασανιστήρια του εκφοβισμού. Αντίστοιχα, κάποιος μπορεί να εμφανίζει κράμπες στο στομάχι ή να κάνει εμετούς κάθε φορά που έχει μια σημαντική εξέταση, μια συνάντηση ή έναν αθλητικό αγώνα. Η υπόδειξη αφορά στην εξουσία – επιρροή που έχει κάποιος άλλος πάνω μας και μπορεί να μας επηρεάσει. Για παράδειγμα, εάν ο γιατρός μας, μας δώσει λάθος διάγνωση, ότι για παράδειγμα έχουμε μια ισχυρή τενοντίτιδα και πρέπει να αποφύγουμε χειρονακτικές εργασίες για μια εβδομάδα, ακόμα και αν δεν ισχύει, θα υποβληθούμε ασυνείδητα στον πόνο που προκαλεί η τενοντίτιδα.
Όταν όλες οι πιθανές ιατρικές αιτίες μιας ασθένειας έχουν αποκλειστεί, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στις πιθανές ψυχολογικές. Οι άνθρωποι συχνά αρρωσταίνουν όταν περνούν μια άσχημη κατάσταση και όταν ήδη νοσούν από μια ασθένεια αυτή επιδεινώνεται. Μια πολύ καλή λύση είναι η βιο – ψυχοκοινωνική προσέγγιση από ειδικά εκπαιδευμένο θεραπευτή (γιατρό ή ψυχολόγο), μέσα από την εκμάθηση και εφαρμογή του κατάλληλου συνδυασμού ψυχολογικών (νοητικών – γνωστικών για τον τρόπο σκέψης) και σωματικών τεχνικών, ψυχοφυσιολογικού και συμπεριφοριστικού αυτοελέγχου.
Από Τσιάκου Χρύσα
Ηλεκτρονική Εφημερίδα
