Εξουσία˸ Οι συμπεριφορές που αναπτύσσονται εξαιτίας της, οι καλές και κακές τις πλευρές

Εξουσία˸ Μια λέξη, πολλές προεκτάσεις. Καλή ή κακή τελικά; Ζημιογόνα ή ευεργετική για την κοινωνία; Για να πούμε την αλήθεια, οι πλειοψηφία των ανθρώπων, θα επιθυμούσε την εξουσία. Όχι για παράδειγμα όντας κάποιος μεγάλος ηγέτης, αλλά ως δυνατός και υπολογίσιμος στη δουλειά του και στις σχέσεις του. Λίγοι είναι αυτοί που θα πουν ότι θέλουν να υπακούν σε εντολές και να μην έχουν αυτό που λέμε, “το πάνω χέρι”.

Φέρονται σωστά ή όχι οι άνθρωποι που έχουν εξουσία στα χέρια τους; Άλλο ένα σπουδαίο ερώτημα, με δύο όψεις φυσικά, όπως και όλα τα πράγματα στη ζωή. Όλα έχουν να κάνουν με τον άνθρωπο, με τη μορφή εξουσίας που διαθέτει, αλλά και την πιθανή εμμονή που μπορεί να παρουσιάσει εξαιτίας αυτής. Όταν ακούμε αυτή τη λέξη, οι περισσότεροι την ταυτίζουμε με ηγέτες, πολιτικούς και πολύ ισχυρούς ανθρώπους. Ικανούς ίσως για όλα. Εν μέρει ορθό. Εξουσία όμως προσπαθεί να ασκήσει και κάποιος, που διαδηλώνοντας καταστρέφει περιουσίες, ασκεί βία και στην ουσία διαμαρτύρεται που δεν έχει ο ίδιος τη νόμιμη εξουσία, που έχει κάποιος άλλος.

Οι δυναμικές της εξουσίας είναι παρούσες σχεδόν σε κάθε ανθρώπινη κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των εργαζομένων και των προϊσταμένων, των γονέων και των παιδιών, των ερωτικών συντρόφων, αλλά και των φίλων. Η εξουσία υπάρχει παντού, σύμφωνα με τους κοινωνικούς ψυχολόγους.

Οι άνθρωποι με εξουσία είναι πιο πρόθυμοι για την απόκτηση πραγμάτων που σκέφτονται ότι είναι σημαντικά, αλλά είναι επίσης πρόθυμοι να εργαστούν περισσότερο προς τους στόχους τους. Η εξουσία έχει κινητήρια επιρροή στους ανθρώπους. Αυτή είναι μια καλή της πλευρά, εφόσον εκφράζεται με υγιή τρόπο. Σαφώς και όταν θέλεις να φτάσεις ψηλά, δουλεύεις περισσότερο και η επιθυμία σου, αλλά και η φιλοδοξία σου για την επίτευξη του στόχου, σου δίνουν δύναμη και έναυσμα για αδιάκοπη προσπάθεια.

Όπως είναι αναμενόμενο, όταν έχει κανείς εξουσία αισθάνεται καλά. Μια σειρά από μελέτες δείχνουν, ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται ισχυροί αισθάνονται πιο ελεύθεροι να είναι ο εαυτός τους.

Όμως στον αληθινό κόσμο, τα άτομα με λιγότερη δύναμη μπορεί να έχουν στην πραγματικότητα μια πιο ακριβή εικόνα, προσθέτουν. Για τον ισχυρό, μια ψευδής αίσθηση των δυνατοτήτων τους, θα μπορούσε να του γυρίσει μπούμερανγκ.

Όταν κάποιος έχει εξουσία, είναι περισσότερο ανεξάρτητος και δεν έχει ανάγκη τους άλλους. Άρα εκ των πραγμάτων γίνεται πιο εγωκεντρικός. Κάποιος όμως με λιγότερη δύναμη εξαρτάται από τους άλλους, τους υπηρετεί κατά κάποιον τρόπο κι έχει άμεση αλληλεπίδραση μαζί τους.

Επίσης οι ισχυροί άνθρωποι, συχνά βλέπουν τους άλλους ανθρώπους ως ένα μέσο για την επίτευξη του στόχου τους. Σε μια σειρά από εργαστηριακές μελέτες, οι ερευνητές ψυχολόγοι έδειξαν ότι οι άνθρωποι που ένιωθαν ότι είχαν μεγαλύτερη εξουσία, ήταν πιο πιθανό να αναπτύξουν κοινωνικές επαφές με βάση τη “χρησιμότητα” του άλλου ατόμου, ώστε να τους βοηθήσει να επιτύχουν τους στόχους τους . Αυτό θα λέγαμε πως “χρωματίζει” την εξουσία με μια αρνητική πινελιά, αφού οι σχέσεις δημιουργούνται με βάση το συμφέρον.

Οι εγωκεντρικοί όμως ηγέτες, δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα για τους ανθρώπους που πατούν επί πτωμάτων στο δρόμο τους προς την κορυφή. Οι ανήθικες αποφάσεις τους και η κακή συμπεριφορά, μπορεί να αποδυναμώσουν οργανώσεις ή ακόμα και ολόκληρες κοινωνίες. «Μερικά από τα πιο επικίνδυνα ανθρώπινα ένστικτα προέρχονται από την αδυναμία μας να βρεθούμε στη θέση κάποιου άλλου», λένε οι ψυχολόγοι. Είναι αυτό που λέμε και στη χώρα μας πολλές φορές για τους πολιτικούς πχ, πως όσοι δε δούλεψαν, δε μπορούν να νιώσουν το μέσο πολίτη.

Το σίγουρο είναι πως για τη λέξη εξουσία μπορεί κανείς να μιλά και γράφει ώρες. Γιατί η εξουσία υπάρχει παντού, σε διαφορετικό βαθμό. Ένας μεγάλος ίσως ηγέτης μπορεί  να μην έχει ανάγκη κανέναν, ενώ ένας εκπαιδευτικός για παράδειγμα ασκεί εξουσία στους μαθητές του, “υπηρετεί” όμως το δημόσιο τομέα. Το πώς θα διαχειριστεί κανένας την εξουσία, είναι κατά κύριο λόγο στην κρίση και την ψυχοσύνθεσή του και μας αφορά όλους. Μπορεί κάποιος να ευεργετήσει με τη δύναμή του και κάποιος άλλος να καταστρέψει. Ανθρώπους, έθνη, κοινωνίες. Γιατί η σημαντικότερη και δυσκολότερη μορφή εξουσίας, είναι αυτή που επιβάλλει κανείς στον εαυτό του.

Leave a Comment